سلام بر همکاران مشاور و معلمان سخت‌کوش

 همکاران گرامی ازآنجایی‌که خلاصه‌نویسی به روش مایندمپ یک روش بسیار کارآمد و اصولی است؛ در این مقاله می‌خواهیم این روش را به طور اصولی به شما آموزش دهیم تا بتوانید هم خودتان از این روش استفاده کنید و هم به دانش‌آموزان خود یاد دهید.

 با ما در این بخش همراه باشید که قرار است به‌صورت مختصر و مفید با این روش آشنا شوید.

مایندمپ چیه؟

 نقشه ذهنی (مایندمپ) دارای تاریخچه جالبی است.

 همیشه در طول تاریخ روش‌های متفاوتی برای خلاصه نمودن مفاهیم وجود داشت.

 هر چند ترسیم نقشه ذهنی به شکل امروزی قدمت زیادی ندارد، اما در آثار داوینچی می‌توانید طرح‌هایی مشابه با نقشه ذهنی پیدا کنید.

اولین کسی که از این ساختار استفاده نمود فیلسوفی به نام پورفیری بود.

او در قرن هفدهم از مایندمپ در جهت ساختار بخشیدن به اطلاعات به‌دست‌آمده از مطالعه آثار افلاطون استفاده نمود.

مخترع نقشه ذهنی شخصی به نام تونی بوزان بود.

 او در دهه ۱۹۷۰ و در کتابی این روش را توضیح داد. تونی بوزان در آن کتاب ساختار نقشه ذهنی را مشابه با ساختارهایی که در طبیعت هستند دانست.

 هم چنین شباهت آن را با نورون‌های مغزی بررسی نمود و از این طریق مزیت‌هایی را برای این روش به وجود آورد.

 البته باوجود اصرارهای بوزان برای دفاع از نظریه نقشه ذهنی، دانشگاهیان از آن حمایت نکرده و همواره به آن به چشم اثری سطحی نگریسته‌اند.

تونی بوزان و مایندمپ:

 در کارهای داوینچی هم، نمونه‌های زیادی از نقشه‌های ذهنی را می‌توان یافت.

 اما به‌هرحال در دوران جدید، این تونی بوزان بود که استفاده از نقشه ذهنی را ترویج کرد و ده‌ها کتاب و مطلب در موردش نوشت که از جمله آنها می‌توان به کتاب The Mind Map Book اشاره کرد که در سال ۱۹۹۶ منتشر شد.

 تونی بوزان تأکید دارد که ساختار شاخه‌ای شدن، ساختاری طبیعی است و به‌وفور در طبیعت یافت می‌شود.

 اجزای نقشه ذهنی:

نقشه ذهنی (مایندمپ) از اجزای زیر تشکیل شده است:

• شاخه‌ها

 اگر مایندمپ را به‌صورت یک درخت در نظر بگیریم.

 شامل اجزایی چون:

 شاخه اصلی، شاخه‌های فرعی و تنه درخت است.

 بنابراین نمودار ترسیمی باید به همین شکل باشد.

 ایده اصلی تنه درخت بوده، شاخه‌های اصلی مطالب و مفاهیم اصلی هستند.

 شاخه‌های فرعی نیز شامل مطالب جزئی‌تر خواهند بود.

•  شکل، رنگ، رسم

 نقشه ذهنی کاملا تصویری است.

بنابراین تا جایی که می شود باید در آن از شکل و رنگ و رسم استفاده نمود. اما مهم نیست چقدر نقاشی شما خوب باشد.

زیرا در اینجا به سراغ نقاشی نخواهیم رفت. 

تنها نیاز به مدادها، خودکارها، های‌لایت و ماژیک‌های رنگارنگ دارید. البته می‌شود از نرم‌افزارهای اختصاصی Mind mapping نیز بهره برد. 

•  کلمه کلیدی

  کلید واژه یا همان کلمه کلیدی از ضروری‌ترین موارد در شاخه‌های اصلی و فرعی به‌حساب می‌آید.

 بیشترین مهارت شما در ترسیم نقشه ذهنی در همین قسمت است.

 بنابراین هر شاخه اصلی و فرعی در نمودار رسم شده باید حاوی یک کلید واژه باشد.

 تا جایی که امکان دارد از یک کلید واژه و نه بیشتر استفاده گردد.

•   پیکان

 در نقشه ذهنی (مایندمپ) پیکان ها برای ترسیم جهت های شما استفاده می‌شوند و به آن شاخه و برگ خواهند داد.

• تصویر

استفاده از تصویر و نیز شکلک در نقشه ذهنی باید به‌صورت فراوان انجام شود. این نشانه‌ها سبب می‌شود تا نتیجه کار چندین برابر اثربخش‌تر گردد

تفاوت مایندمپ با روش‌های دیگر خلاصه نویسی

مایندمپ یک روش خاص برای خلاصه‌نویسی است که از روش‌های دیگر تفاوت‌هایی دارد.

 در زیر تفاوت‌های اصلی مایندمپ با روش‌های دیگر خلاصه‌نویسی را بررسی خواهیم کرد:

1. ساختار سازمانی:

   • در روش‌های دیگر خلاصه‌نویسی معمولاً از ساختار خطی استفاده می‌شود، به‌طوری‌که اطلاعات به ترتیب زمانی یا اهمیت آن‌ها آرایش می‌شوند. اما در مایند مپ، از ساختار گرافیکی و غیرخطی استفاده می‌شود که ارتباطات و روابط بین ایده‌ها را به‌صورت منظم و قابل‌دسترس نشان می‌دهد.

2. روابط و ارتباطات:

   • روش‌های دیگر خلاصه‌نویسی معمولاً بر روی ارتباطات خطی بین اطلاعات تمرکز دارند، درحالی‌که در مایند مپ روابط بین نودها و زیر نودها به‌صورت واضح و قابل‌مشاهده نمایش داده می‌شوند. این ارتباطات به ما کمک می‌کنند روابط و الگوهای موجود در اطلاعات را بهتر درک کنیم.

3. نمایش داده شدن جزئیات:

   • روش‌های دیگر خلاصه‌نویسی معمولاً به‌منظور خلاصه‌کردن و کاهش حجم اطلاعات، جزئیات را حذف می‌کنند. در مقابل، در مایند مپ می‌توانیم جزئیات را به‌صورت زیر نودها یا توضیحات کوچک‌تر نشان دهیم و به‌صورت سلسله‌مراتبی به آن‌ها دسترسی داشته باشیم.

4. کلمات کلیدی:

• • در مایند مپ، استفاده از کلمات کلیدی به‌عنوان عناوین نودها می‌تواند به ما کمک کند تا سریع‌تر به مفاهیم کلیدی دسترسی پیدا کنیم. این کلمات کلیدی به‌عنوان نشانگرهای قوی برای موضوعات مهم عمل می‌کنند. در روش‌های دیگر خلاصه‌نویسی، معمولاً از فرمول‌ها و نکات کوتاه‌تر استفاده می‌شود.

بااین‌حال، این بستگی دارد که کدام روش برای شما مناسب‌تر و قابل‌فهم‌تر است و با سبک و نیازهای خودتان هماهنگ است.

مزایا و معایب استفاده از مایندمپ برای خلاصه‌نویسی:

 استفاده از مایندمپ برای خلاصه‌نویسی دارای مزایا و معایب خاصی است.

 مزایا شامل ساختاردهی منظم اطلاعات، ارتباطات واضح بین ایده‌ها و قابلیت بهبود یادآوری و درک سریع محتوا است

اما معایبی مانند پیچیدگی در مواقعی که موضوع پیچیده‌تر است، نیاز به مهارت در استفاده از ابزارهای مایندمپ و محدودیت در نمایش جزئیات بیشتر می‌تواند وجود داشته باشد.

بازه‌های زمانی برای مرور نقشه ذهنی:

نقشه ذهنی (مایندمپ) جهت زمان‌بندی و مرور مطالب نیز استفاده می‌شود

 بنابراین از آن می‌شود در روزها و ماه‌های پایانی آمادگی جهت کنکور استفاده نمود.

 برای اثربخش‌تر بودن نتیجه می‌توان به طور پیوسته نقشه ذهنی را مرور کرد.

بازه ‌های زمانی مربوط به مرور نقشه ذهنی عبارت است از:

بعد از تمام شدن ترسیم، یک روز بعد از اتمام ترسیم، یک هفته بعد از اتمام ترسیم، یک ماه بعد از اتمام ترسیم، سه ماه بعد از اتمام ترسیم، یک سال بعد از اتمام ترسیم.

 در حقیقت مرور نقشه ذهنی از جمله کارهایی است که باید در برنامه کاری هر فردی قرار داشته باشد.

بهتر است برای این کار پس از اتمام هر ترسیم تاریخ هایی را برای یادآوری در اپلیکیشن های Reminder  در موبایل ثبت نمایید.

*همکاران و معلمان عزیز در صورتی که تمایل دارید بیشتر راجع به خلاصه نویسی به روش مایندمپ بدانید؛ میتوانید از طریق کلیک روی این قسمت از دوره ضروریات مشاوره آگاه شوید.